Hyacinth Art House – sociale onderneming in Burundi
Kathia Gretta Iradukunda is een jonge eco-onderneemster uit Burundi. In 2021 richtte ze "Hyacinth Art House" op: een bedrijf dat de invasieve en schadelijke waterhyacintplant omvormt tot kunst-, decoratie- en gebruiksvoorwerpen. In twee jaar tijd slaagde Kathia's bedrijf erin om meer dan vijf ton waterhyacint uit het Tanganyikameer te oogsten en te verwerken.
Kathia hecht niet alleen veel belang aan de bescherming van het milieu, maar heeft ook jongerenverenigingen en meer dan 140 vrouwen in dienst. Bovendien promoot Hyacinth Art House ook de Burundese cultuur door lokale kunst en ambachten in de kijker te zetten.
Ondertussen heeft Kathia ook internationale erkenning gekregen voor haar werk, met name van de Belgische Ontwikkelingssamenwerking, door het winnen van de Awa-prijs.
Waterhyacint: een plant die de biodiversiteit bedreigt
Hoewel de lichtpaarse bloemen van de waterhyacint mooi ogen, is het een uitheemse plantensoort die meren en rivieren binnendringt. Een van de meest bedreigde meren is het Tanganyikameer, een van de grote meren van Afrika. Meer dan tien miljoen mensen zijn echter afhankelijk van het meer en zijn ecosysteem. In 2017 verklaarde het Wereld Natuur Fonds het Tanganyikameer zelfs tot het meest bedreigde meer ter wereld vanwege sediment, vervuiling, intensieve exploitatie en de waterhyacint.
De plant verspreidt zich razendsnel en dringt het wateroppervlak binnen, verstikt mariene organismen en maakt het elk wezen onmogelijk om in deze omgeving te overleven, waardoor de lokale biodiversiteit wordt bedreigd. Zo raken waterecosystemen uit balans.
De invasieve waterhyacint is niet alleen een ecologische uitdaging voor Burundi, maar ook voor de andere landen die aan het meer grenzen: de Democratische Republiek Congo, Tanzania en Zambia.
Van invasieve plant tot decoratieve en praktische eindproducten
Kathia werd geïnspireerd door Albert Mbonerane, de voormalige Burundese minister van Milieu, die als politicus en activist al jarenlang aandacht vraagt voor het gevaar van de invasieve waterhyacint. Beïnvloed door zijn werk zag Kathia een unieke ondernemingskans in de overvloed aan waterhyacint.
Tijdens haar universitaire studie volksgezondheid aan de Université Lumière in Bujumbura, leerde ze dat de plant gebruikt kan worden als grondstof voor een hele reeks producten. Ze ontdekte al snel dat de plant, na twee tot drie weken gedroogd te zijn, geweven kan worden tot voorwerpen zoals handtassen, matten en manden. En zo is het idee voor Hyacinth Art House ontstaan.
Hyacinth Art House: een sociale én ecologische onderneming
Met Hyacinth Art House wil Kathia het Tanganyikameer beschermen door op grote schaal waterhyacint te oogsten. Hiervoor werkt de milieubewuste onderneemster enerzijds samen met jongerenverenigingen om de plant te verzamelen, anderzijds met een vrouwencoöperatie om de gedroogde hyacint te weven tot eindproducten, zoals manden of handtassen.
Mijn bedrijf Hyacinth Art House is het bewijs dat achter elke uitdaging vaak een kans schuilt.
Op deze manier creëert ze banen voor de lokale Burundese bevolking. De samenwerking met de vrouwencoöperatie in Bubanza zorgt tegelijkertijd voor een beter inkomen voor honderden vrouwen, waardoor ze hun kinderen kunnen voeden, hen naar school kunnen sturen en hun eigen huizen kunnen bouwen. In 2023 oogstte Hyacinth Art House zo’n vijf ton waterhyacint, mobiliseerde Kathia vijf verenigingen om de plant te verzamelen en werkten er 145 vrouwelijke ambachtslieden om de hyacint te transformeren tot praktische en decoratieve objecten. In twee jaar tijd hebben Kathia en haar bedrijf een aanzienlijke impact gehad op het milieu en de lokale gemeenschap.
Steun van de Belgische Ontwikkelingssamenwerking via Enabel’s Awa-prijs
In 2022 won Kathia de People's Choice Award tijdens de eerste editie van de Awa-prijs, georganiseerd door het Belgische Ontwikkelingsagentschap Enabel in samenwerking met de Belgische Investeringsmaatschappij voor Ontwikkelingslanden BIO. Het doel van de Awa-prijs is om het talent en leiderschap van vrouwelijke ondernemers in Afrika en het Midden-Oosten in de kijker te zetten en zo hun creativiteit en doorzettingsvermogen verder aan te moedigen. Deze onderneemsters zijn rolmodellen voor vele andere jonge meisjes en vrouwen over de hele wereld.
De Awa-winnaars krijgen bedrijfsondersteuning op maat en netwerkmogelijkheden in België om hen te helpen hun ondernemingen verder te ontwikkelen.
Voor Kathia was het winnen van de Awa-prijs een kans om haar bedrijf te laten groeien, te leren van andere vrouwelijke ondernemers, inzicht te krijgen in de rest van de wereld en haar ondernemersvaardigheden verder te ontwikkelen.
De Awa-prijs wordt georganiseerd door Enabel, het ontwikkelingsagentschap van de Belgische federale overheid. Enabel wordt voornamelijk gefinancierd door de Belgische Ontwikkelingssamenwerking en heeft als missie om de politieke prioriteiten van de Belgische overheidssamenwerking uit te voeren en duurzame internationale ontwikkeling te bevorderen.
Met de Awa-prijs wil België het belang benadrukken van vrouwelijk ondernemerschap als hefboom voor het behalen van de 2030 Agenda voor Duurzame Ontwikkeling. Voor vrouwen kan ondernemerschap namelijk een middel zijn tot financiële empowerment. De positieve effecten daarvan zijn voelbaar binnen het gehele gezin, aangezien dat extra inkomen hun huishoudens mee ondersteunt en de positie van vrouwen binnen het gezin versterkt.
Jammer genoeg worden vrouwen met ondernemersambitie vaak geconfronteerd met verschillende obstakels, zoals moeilijke toegang tot financiering of opleidingen, restrictieve sociale normen, beperkingen in verband met de zorg voor het gezin en economische discriminatie op basis van geslacht.
Kathia wil met haar bedrijf een belangrijke speler worden in natuurbehoud door de Burundese meren en rivieren te beschermen. Ondertussen is ze een inspiratie voor vele meisjes en vrouwen. Hyacinth Art House heeft echter niet alleen een positieve impact op de biodiversiteit in Burundi. Klimaatverandering en het behoud van biodiversiteit zijn namelijk wereldwijde problemen. Gelukkig bestaan er oplossingen, uitgevoerd door talloze lokale initiatieven over de hele wereld, zoals die van Kathia. Want alleen samen kunnen we de wereldwijde uitdagingen aanpakken.
Kathia verkoopt haar waterhyacint-gebaseerde eindproducten in haar winkel, Cercle Hippique, in de Burundese stad Bujumbura, alsook online. Je kunt ze hier vinden: Facebook, Instagram en ook bereiken via mail hyacintharthouse@gmail.com.
