De context
Schandalen rond voedselveiligheid zijn legio in Vietnam. Het overmatige gebruik van meststoffen en pesticiden, die vaak van bedenkelijke kwaliteit zijn, maakt fruit en groenten dikwijls gevaarlijk om te eten. De Vietnamese consument is zich hoe langer hoe meer bewust van dit gezondheidsrisico en de vraag naar biologische en gezonde producten neemt dan ook fors toe.
Alleen weet hij niet waar veilige groenten te koop zijn. Het probleem is tweeledig: het aanbod is vooralsnog ruim ontoereikend en het vertrouwen in de kwaliteit van de producten en in het certificeringssysteem is niet bijster groot (geen traceerbaarheid). Voor de groentetelers is dit een uitgelezen kans. Door gezonde voedingsmiddelen te telen kunnen ze niet alleen hun inkomen verhogen, maar ook veilige groenten en fruit aanbieden.
Om te bewijzen dat hun producten veilig zijn, moeten de kleine telers een officiële certificering vragen, maar dat is een dure aangelegenheid en dus niet binnen hun bereik.
De oplossing
Sinds 10 jaar werkt de ngo Rikolto in Vietnam aan een alternatief: het Participatory Guarantee System of PGS.
Met dit systeem kunnen kleine telers de herkomst en de kwaliteit van hun producten aantonen en ze labelen als veilig. Het verschil met andere certificeringssystemen is de lage kostprijs en minder administratieve rompslomp.
Zo wordt certificering ook voor kleine telers een haalbare zaak.
In Vietnam hebben groentetelers, consumentenverenigingen en Rikolto de handen in elkaar geslagen om een participatief certificeringssysteem te ontwikkelen voor “gezonde groenten” die met een passend gebruik van pesticiden zijn geteeld. Door de samenwerking tussen producenten en consumenten voor het verlenen van de kwaliteitsgarantie, kan worden bespaard op de kosten voor een externe certificering.
De procedure
De telers gaan een verbintenis aan en vormen coöperaties. Het woord “participatory” zegt het al : verschillende partners gaan een samenwerking aan (producent, overheid, kleinhandel en consument) en vervullen elk een rol in de controle op de naleving van de normen voor het telen van gezonde producten. Hun samenwerking leidt tot de kwaliteitscertificering van het product, dat een keurmerk krijgt.
Alle partners hebben baat bij et systeem:
- de producent : ziet zijn inkomen stijgen omdat hij producten levert met een certificering en keurmerk
- de kleinhandelaar: ziet zijn omzet stijgen omdat hij producten aanbiedt waarvan de kwaliteit en de herkomst zijn gecontroleerd
- de consument : kan een goed geteeld en gezond product kopen
- de overheid: kan het vertrouwen van de bevolking in het certificeringssysteem herstellen dankzij een betrouwbaar, toegankelijk en doeltreffend systeem.
Rikolto werkt niet alleen aan de invoering van het systeem, maar ook aan het optimaliseren van de productie- en marketingvaardigheden van de kleine producenten, zoals het vinden van een blijvende afzetmarkt tegen een aanvaardbare prijs, bijvoorbeeld door overeenkomsten aan te gaan met kleinhandelaars uit de privésector.
Het resultaat
Met het programma zijn al een aantal resultaten geboekt : een hogere productie per hectare, contracten voor leveringen aan grote privéondernemingen, meer aangesloten telers en een hogere prijs voor de producten.
Verder heeft Rikolto het platform SOFF-Safe and Organic Food Finder gelanceerd, dat via de website of een app (SOFF Android app of Apple iOS app) te raadplegen is. Het volstaat een locatie in te geven om een winkel te vinden die gezonde producten verkoopt. SOFF is dus een handig middel om snel informatie over verkooppunten van gezonde producten te vinden.
Daarnaast heeft Rikolto ook een PGS-kit ontwikkeld met een handboek en nuttige documenten waarmee telers aan de slag kunnen om zelf een PGS-systeem op te zetten.
En dan zijn er nog andere doelen waar tegen 2021 naartoe wordt gewerkt:
- 21 autonome PGS die 1100 producenten groeperen
- een alsmaar grotere toegang tot markten met een duurzame visie
- nieuwe PGS die met behulp van de kit zijn opgezet op basis van het bestaande stramien
- vorderingen om het PGS door de Vietnamese regering te laten erkennen als geldig kwaliteitsgarantiesysteem.
De resultaten zullen dienen om de Vietnamese regering ervan te overtuigen dat het systeem betrouwbaar is en het te laten erkennen. In juli 2018 ging het departement Landbouw en Plattelandsontwikkeling al een nieuw partnerschap aan met Rikolto voor het promoten van het PGS en bekendheid te geven aan de voordelen ervan.
Het programma van Rikolto behelst ook de samenwerking met andere Belgische of lokale actoren zoals de KUL, de Académie de Recherche et d’Enseignement Supérieur (ARES), Gembloux Agro-Bio Tech en de Vietnam National University of Agriculture (VNUA). Daarnaast gaat de ngo op zoek naar nieuwe samenwerkingskansen, wat aansluit bij het Belgisch ontwikkelingsbeleid, dat erin bestaat de synergie en de complementariteit tussen de ontwikkelingsactoren te bevorderen.
Voor zijn programma 2017-2021 ontvangt Rikolto 1.739.038,43 euro subsidie van de Belgische niet gouvernementele samenwerking.
De conclusie
Vroeger waren er weliswaar een paar lokale telers van biologische producten, maar had de consument geen kwaliteitsgarantie. Met het door Rikolto ontwikkelde certificeringssysteem doen zowel consument als producent hun voordeel.
Voor de consument is er een groter aanbod van gezond en kwaliteitsvol voedsel, en dat doet de verkoop stijgen. Voor de telers van fruit en groenten betekent het een hoger inkomen en een beter leven.
Bron(nen)
- Fotoreportage © Rikolto Vietnam
- Video MediaOneVietnam: PGS - Affordable for farmers, reliable for consumers