De context
In mei 2012 waren de dorpen Lumenje en Kamananga (Zuid-Kivu) het doelwit van gewelddadige aanvallen van de Forces démocratiques de libération du Rwanda (FDLR), een gewapende groep die in het oosten van de DRC actief is. In totaal werden meer dan 40 personen vermoord, vielen er verschillende gewonden en werden huizen en een lagere school geplunderd en in brand gestoken. De reden: de vermeende steun van de dorpelingen aan een rivaliserende militie van de FDLR.
De oplossing
Sinds 2017 houdt TRIAL International zich met deze zaak bezig in het kader van de Task Force internationale strafrechtspleging[1]. Ze doet met name een beroep op de expertise van twee ngo’s: WITNESS, gespecialiseerd in het gebruik van video’s bij de verdediging van de mensenrechten, en eyeWitness to Atrocities, dat een tool heeft ontwikkeld voor het registreren, archiveren en authentificeren van video’s die in het kader van juridische procedures worden gebruikt.
Deze organisaties hebben samen de advocaten van de slachtoffers bijgestaan – een primeur in heel de DRC. Met hun complementaire expertise hebben de drie ngo’s de advocaten van de burgerlijke partijen geholpen het meest belastende bewijsmateriaal te verzamelen, onder andere video’s. Ze hebben hen geleerd hoe ze audiovisuele bewijzen moeten indienen en zijn met de partijen naar Lumenje en Kamananga gegaan om beeldmateriaal te verzamelen.
Op 23 augustus 2018 begon het proces tegen de commandanten van het FDLR Kabumbre en Rafiki Castro in Kalehe (Zuid-Kivu). Ter staving van de beschuldigingen van oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid toonden de advocaten het audiovisueel bewijsmateriaal dat met de hulp van TRIAL International werd vergaard.
Guy Mushiata, coördinator mensenrechten voor de DRC bij TRIAL International, woonde het proces bij :
Toen de video’s werden getoond, sloeg de sfeer in de rechtszaal helemaal om. Beelden hebben een grote kracht. Ze tonen de brutaliteit van de misdaden en de hoeveelheid geweld dat de slachtoffers moesten ondergaan.
Het resultaat
Enkele weken later zegevierde de gerechtigheid : de twee commandanten werden schuldig bevonden aan moord en daden van foltering die worden aangemerkt als misdaden tegen de menselijkheid. Het honderdtal slachtoffers die zich burgerlijke partij hadden gesteld bij de procedure, kregen elk een schadevergoeding gaande van 5 000 tot 25.000 USD.
Een verantwoordelijke van de desk Grote Meren voor TRIAL International luidde het volgende commentaar na de uitspraak :
In de DRC, ook binnen de bevelstructuur van de gewapende groeperingen, is straffeloosheid wijdverspreid (...). Deze zaak is een duidelijke boodschap aan iedereen die zich schuldig zou maken aan misbruik in de overtuiging dat de militaire macht boven de wet staat
TRIAL International zet haar inspanningen voort om het gebruik van audiovisueel bewijsmateriaal te bevorderen in de strijd tegen internationale misdaden. Zo heeft ze een handboek gepubliceerd voor de rechtsbeoefenaars over de toelaatbaarheid van bewijzen.
Bronnen
- Lees het gezamenlijke interview van TRIAL International en WITNESS over hun audiovisueel project in de DRC.
- FotoReportage © TRIAL International
- Bekijk de video die op het proces Kamananga werd getoond
Partner(s)
[1] De Task force internationale strafrechtspleging is een informeel netwerk van internationale actoren die samenwerken om het werk van Congolese militaire rechtbanken te ondersteunen bij het onderzoek over en de inbeschuldigingstelling van daders van massamisdaden in Zuid-Kivu.