De context
Een tien jaar durende blokkade en periodes van geweld hebben de Gazastrook zwaar getekend. Tot op vandaag zijn de materiële en menselijke littekens merkbaar van de vijandelijkheden in de zomer van 2014 en van de aanvallen die daarna geregeld plaatsvonden. Duizenden huizen, scholen, universiteiten en moskeeën raakten beschadigd door bombardementen.
De wederopbouw is dan wel aan de gang, slechts weinig vrouwen en jongeren zijn bij de planning betrokken, vooral waar het gaat om het probleem van de veiligheid van de openbare ruimte. Dat terwijl minstens 70 procent van de bevolking jonger dan dertig is. Gaza heeft er dus alle belang bij om meer open te staan voor de waardevolle inbreng die jongeren en vrouwen kunnen hebben in de gedachtewisseling over de toekomst van de steden en over vraagstukken rond mobiliteit en veiligheid in de openbare ruimte.
De oplossing
Het VN-programma UN-Habitat, dat een betere stadsontwikkeling wil bevorderen, maakt met de steun van België gebruik van het openwereldspel Minecraft, dat veel weg heeft van digitale Lego. De speler kan met blokken een 3D-wereld bouwen. Van het succesvolle spel werden wereldwijd 50 miljoen exemplaren verkocht. Minecraft is een geweldige tool om kansarme jongeren uit het Zuiden te betrekken bij stadsontwikkelingsprojecten. VN-Habitat zag de sterkte van het spel en ging in zee met Mojang, de ontwikkelaar van Minecraft. Samen ontwierpen ze het platform voor stadsinnovatie « Block by Block », waar jongeren hun ideeën over hun stad vorm kunnen geven. In Gaza kregen tientallen jongens en meisjes een opleiding van drie weken. Met Minecraft leerden ze niet alleen hoe een publieke ruimte in te richten die beantwoordt aan de wensen van hun gemeenschap, maar op de agenda stonden ook gendergelijkheid, digitale tools en burgerparticipatie, waar bijvoorbeeld ook de integratie van mensen met een handicap deel van uitmaakt
Maar er is meer. In het kader van de beleidslijn « Digital for Development – D4D » deed België begin 2017 een oproep in Gaza. Het opzet was om met de inbreng van jongeren en vrouwen een aantal publieke ruimtes in te richten in de meest achtergestelde delen van de Gazastrook. Met deze aanpak wil de Belgische ontwikkelingssamenwerking aantonen dat innovatieve oplossingen en digitalisering kunnen bijdragen aan een inclusievere samenleving, met inachtneming van de democratische rechten van de meest kwetsbare groepen.
Het resultaat
Een tuin voor iedereen ... Ooit was het een verre droom voor vrouwen en jongeren uit Al-Shoka, Beit Lahie en Al-Zawayda, wijken in Gaza die erg te lijden hebben gehad onder oorlog en geweld. Drie vrouwelijke architecten en een groep jongeren sloegen de handen in elkaar om de openbare tuinen in
In het kader van een gezamenlijk programma van VN-Women en VN-Habitat dat financiering krijgt van België, werken Dalia Osama en twee andere architectes, Samah Al-Nahal en Niohal Zourob, sinds juli 2017 aan een nieuw concept voor de tuinen van Al-Shoka, Beit Lahia en Al-Zawayda. Ze laten zich daarbij inspireren door de winnende plannen van de kinderen die deelnamen aan het videospel Minecraft.
« Ik was in de wolken dat ik mocht meewerken aan de restauratie van de tuin in Al-Shoka », aldus Dalia Osama, een jonge architecte uit Rafah, een stad in het zuiden van Gaza, aan de grens met Egypte. Vanuit haar liefde voor het vak en haar interesse voor gendervraagstukken reageerde ze enkele jaren geleden op een oproep waarbij vrouwelijke architecten werd gevraagd een openbare tuin te ontwerpen voor Al-Shoka, een klein achtergestelde wijk van Rafah. Een paar weken later kreeg ze de droomopdracht. Dat was net voor het conflict van 2014, dus net voor de tuin die de enige groene plek in de wijk was, werd vernield.
Waar Dalia Osama nog het meest een goed gevoel bij heeft, is dat de tuinen voortaan toegankelijk zijn voor iedereen en dat dus ook vrouwen en meisjes er onbezorgd heen kunnen. Dat de tuinen vandaag opnieuw open zijn, stemt iedereen gelukkig.
Sinds 2018 zijn in de drie wijken de openbare tuinen waarvoor de architectes de ideeën van de inwoners hadden vertaald in een nieuw ontwerp, opnieuw toegankelijk. Volgens Gateway, de in Gaza gevestigde sociale onderneming die de inwoners leerde hoe digitale technologie te gebruiken als instrument voor burgerparticipatie, bestond meer dan de helft van de deelnemers uit vrouwen tussen 20 en 27 jaar.
« In de drie wijken hadden vrouwen en meisjes dezelfde wensen : goede verlichting, omheiningen, gazon en bomen en aparte plekken voor vrouwen en gezinnen», zegt Mariam Anu-atta, verantwoordelijke voor de bescherming van vrouwen en kinderen en een van de partners die meewerken aan de uitvoering van het gezamenlijk programma. Alle partners zijn trots en voelen zich een stukje eigenaar van deze openbare tuinen, waarin ze ook een aandeel hebben gehad.
Deze tuinen geven de vrouwen in Gaza, die gewoonlijk niet alleen buiten mogen, nu de kans om elkaar te ontmoeten in de publieke ruimte waar hun kinderen kunnen spelen en genieten van een drankje of een ijsje. De gebouwen in de tuinen zijn voorzien van zonnepanelen voor de eet- en drankhuisjes, het sanitair en de verlichting. De gemeente stelt gratis wifi ter beschikking en dat valt in de smaak bij de vele jongeren die naar de tuinen komen voor ontspanning en sport.
« De openbare tuin is het resultaat van een innovatieve aanpak die bestaat uit een combinatie van digitale technologie en burgerparticipatie met als doel vrouwen en jongeren te betrekken bij de wederopbouw van Gaza », legt Heba Zayyan uit, de verantwoordelijke van het bureau van UN-Women in Gaza.
Iedereen heeft meegewerkt aan de wederopbouw. De tuin is er niet langer alleen voor mannen, maar voor iedereen.
Partners
- UN-Habitat
- UN Women