In Niger gaat slechts 64 procent van de meisjes naar school. Het percentage gealfabetiseerde vrouwen is dan ook zeer laag. In 2012 kon slechts 18,2 procent van de vrouwen lezen en schrijven, tegenover 40,2 procent van de mannen.

Niger_Sarraounia_TimDirven-Enabel-002.jpg

 

Meisjes maken hun school vaak niet af, en daar zijn uiteenlopende redenen voor: vroegtijdig huwelijk, tienerzwangerschap, de te grote afstand en de lage kwaliteit van het onderwijs. Het project 'Sarraounia', dat wordt uitgevoerd door het Belgische ontwikkelingsagentschap Enabel, wil deze tendens ombuigen door in te zetten op de eigenwaarde van meisjes.

 

De context

De cijfers liegen er niet om: onderwijs beschermt meisjes. Het zorgt ervoor dat er minder gehuwd wordt op jonge leeftijd en doet de kindersterfte afnemen. Dankzij onderwijs kunnen meisjes meehelpen om van hun gemeenschap een meer rechtvaardige en inclusieve plek te maken. Opgeleide meisjes worden vrouwen die negentig procent van wat ze verdienen investeren in hun gezin; elk extra jaar onderwijs kan de gezinsinkomsten met een kwart doen toenemen en er is dubbel zoveel kans dat geletterde moeders hun kinderen naar school sturen.

In Niger, en dan vooral in plattelandsgebieden, is de scholing van meisjes echter niet optimaal. Balkissa Harouna Brah, coördinatrice van het Sarraounia-project, legt uit:

Er zijn veel factoren die maken dat meisjes voortijdig de school verlaten. Scholen hebben een gebrekkige infrastructuur en uitrusting. In de meeste landelijke scholen zitten leerlingen gewoon op de grond en zijn er geen toiletten. Daarnaast bepalen sociale normen vaak dat het belangrijker is dat een meisje trouwt dan dat ze haar school afmaakt. Een laatste, vaak onderbelichte factor, is de steeds slechtere kwaliteit van het onderwijs. Vaak zijn meisjes wel gemotiveerd en willen ze goede resultaten behalen, maar de meesten riskeren buiten het onderwijssysteem te vallen door hun povere resultaten. En wanneer dat gebeurt, is het huwelijk het enige alternatief.

In dit verband is de strategie die de Nigerese regering heeft uitgewerkt om meer meisjes naar school te krijgen een grote stap vooruit. De noodzaak om genderstereotypen, die sterk verankerd zijn in de erg patriarchale Nigerese samenleving, te bestrijden en op zoek te gaan naar andere mogelijkheden, wordt nu op zijn minst officieel erkend. In dit opzicht vonden wij het meer dan gerechtvaardigd om met een nieuwe methodologische aanpak de onderwijsverschillen tussen meisjes en jongens proberen terug te dringen binnen de landelijke gemeenschappen waar wij actief zijn.

 

De oplossing

Het Sarraounia-project, dat door Enabel wordt uitgevoerd in samenwerking met de Nigerese regering, heeft tot doel meisjes in de plattelandsgemeenten in de regio Dosso langer te laten schoollopen, door aandacht te besteden aan de obstakels waar ze elke dag mee te maken krijgen.

Doelstelling? Het probleem bij de wortel aanpakken en ingaan tegen de praktijk van voortijdige huwelijken door de onderwijskansen van meisjes vanuit verschillende invalshoeken te bekijken: praten met de ouders en de gemeenschap en de ideeën over rolpatronen, emancipatie en eigenwaarde aankaarten.

"Het project Sarraounia is een proefproject", legt Balkissa uit. " Van bij het begin hebben we willen experimenteren met een stimulerende aanpak om de meeste lokale actoren de voordelen van onderwijs voor meisjes te doen inzien."

 

Maar hoe overtuig je ouders, en dan vooral moeders, om hun kind naar school te sturen?

De grootste weerstand tegen sociale verandering vind je vooral in de privésfeer, binnen de familie. Om het vertrouwen van de gemeenschappen te winnen en een bevoorrechte relatie op te bouwen met de ouders van leerlingen, hebben we er van in het begin voor gekozen de situatie van dichtbij op te volgen. We werken met lokale ngo’s die  in elk dorp waar we actief zijn opbouwwerksters inschakelen. Ze gaan om de twee weken naar het dorp om er debatten te organiseren met moeders, vaders, leerkrachten, meisjes en jongens.

De hele gemeenschap verantwoordelijkheidsbesef bijbrengen is volgens Fati, secretaris van de moedervereniging in Birni N’Falla, van wezenlijk belang: "We zijn verantwoordelijk voor het lage slaagpercentage van de meisjes. We geven jongens de nodige tijd om zich toe te leggen op hun studies, maar we bedelven meisjes onder huishoudelijke taken." Volgens Fati moeten ouders evenveel belang hechten aan de ontwikkeling van hun dochter als van hun zoon. "Ze mogen en moeten allebei naar school zolang als nodig is", voegt ze eraan.

 

Niger_Sarraounia_TimDirven-Enabel-005.jpg

 

Wat is zo innovatief aan het Sarraounia-project?

"Tot nu toe waren onderwijsprojecten voor meisjes in Niger gebaseerd op een technocratische visie van genderongelijkheid, waardoor lokale actoren zich een dergelijk concept minder gemakkelijk eigen maken", legt Balkissa uit. Gezien de manifeste ontkenning van de problematiek van onderwijsongelijkheid, waarvan meisjes het voornaamste slachtoffer zijn, wilden Enabel en de Nigerese partnerorganisatie experimenteren met een nieuwe, meer pragmatische methodologische aanpak: "relationele sensibilisering rond onderwijs voor meisjes".

 

Het resultaat

Voor een proefproject als Sarraounia is innovatie een strategische prioriteit. De echte uitdaging van dit experiment is tweeledig. Enerzijds moeten lokale actoren ervan bewust worden gemaakt dat onderwijs voor meisjes een reëel sociaal probleem is dat om lokale oplossingen vraagt die zijn aangepast aan de plaatselijke realiteit.

Anderzijds moeten lokale actoren worden aangespoord om zelf vrijwillig bij te dragen aan het collectieve streven naar deze maatschappelijk wenselijke verandering. "Hiertoe hebben we in Niger vernieuwende activiteiten opgezet, zoals participatieve theaterstukken rond gevoelige thema’s zoals de verdeling van huishoudtaken of voortijdige huwelijken", aldus Balkissa.

Het is in dit kader dat Enabel ook begonnen is met het organiseren van bewustwordingsdagen. Concreet brengen we in elke gemeenschap een immersiebezoek van drie dagen dat bestaat uit recreatieve, sportieve of culturele activiteiten. Het Sarraounia-project heeft bijvoorbeeld een uitwisseling op poten gezet tussen 15-jarige leerlingen uit de landelijke school van Tombo Kasso en leerlingen uit een privéschool in Niamey. Dankzij de uitwisseling kwamen leerlingen uit verschillende sociale klassen met elkaar in contact en konden de meisjes, die dit jaar met een initiatie handbal zijn begonnen, een wedstrijd spelen met de leerlingen uit de hoofdstad.

Dankzij deze methode is een constructief communicatieproces ontstaan dat op zijn beurt sociale verandering op lokaal niveau in gang zet. Elk individu heeft nu de kans en de keuze om een rol te spelen in de sensibilisering van burgers rond onderwijs voor meisjes. De methode sluit aan bij een van de sleutelprincipes van de Belgische Ontwikkelingssamenwerking: steun verlenen aan lokale initiatieven en kiezen voor interventies waarbij de lokale ontwikkeling centraal staat.

 

Studiereis naar Benin

Door jaarlijks de Sarraounia-wedstrijd te organiseren om de meest geëngageerde actoren te belonen, hoopt het project de belangstelling van de meeste actoren te wekken om de gewenste gedragsverandering teweeg te brengen, namelijk jonge meisjes op school houden tot ze hun BEPC (Brevet d’étude du premier cycle, diploma lager secundair) behalen.
*Brevet d’étude du premier cycle

In september 2017 hebben we bijvoorbeeld een studiereis naar Benin georganiseerd voor de meisjes met de beste resultaten in de scholen waar we actief zijn. Deze meisjes, die schitterende schoolresultaten behalen, zijn een uitzondering. Hen daarvoor belonen, is ongezien en ondenkbaar in landelijke omgevingen. Dit soort acties wekt de interesse van ouders die afkerig staan tegenover onderwijs voor meisjes., aldus Balkissa.

"Het was niet evident om een prijs te kiezen. Om een echte gedragsverandering teweeg te brengen, moeten de prijzen immers aantrekkelijk genoeg zijn in de ogen van de doelgroep. De studiereis naar een land als Benin voor de laureaten, van wie de meesten nog nooit buiten hun dorp zijn geweest, leek ons een aantrekkelijke prijs voor henzelf en ook voor hun gezin en de gemeenschappen."

 

Bron(nen)

Videogetuigenissen

Te lezen

Partner(s)

SDGs

SDGs