In maart 2022 berichtten we al over de ruim 9 miljoen euro humanitaire hulp aan Oekraïne. Jammer genoeg is het conflict verre van afgelopen. Sinds de start van de oorlog heeft het Russische leger er al voor honderden miljarden euro schade aangericht.
De winter is sowieso een extra beproeving voor het al zwaar geteisterde land. De Russische aanvallen op de energievoorzieningen zorgen voor massale stroomuitval waardoor miljoenen mensen in de kou zitten. En dat terwijl de temperatuur er in de winter wekenlang kan dalen tot -25°C! Ook de watervoorziening wordt getroffen.
Kinderen hebben eveneens zwaar te lijden. Ze zijn niet alleen het slachtoffer van bombardementen en niet-geëxplodeerde munitie, maar kunnen vaak ook niet meer naar school. Veel schoolgebouwen zijn zwaar beschadigd of volledig vernield. Door de stroomonderbrekingen verloopt ook online leren uiterst moeizaam. Bovendien lijden de kinderen onder de bijtende kou.
Vandaar dat ons land in de herfst besliste om Oekraïne extra steun te geven, met bijzondere aandacht voor kinderen en de gezondheidszorg. Ook het graantransport vanuit Oekraïne wil België een duwtje in de rug geven. Daarnaast doen we een serieuze inspanning om de strijd tegen de straffeloosheid op te voeren, met name voor seksueel geweld.
Hieronder volgt een overzicht van alle civiele steun die België sinds het begin van de oorlog aan Oekraïne gegeven heeft, geïllustreerd met enkele voorbeelden. Het totale bedrag komt neer op 91,4 miljoen euro.
Humanitaire hulp: 69,4 miljoen euro
Al op dag 1 van de oorlog – 24 februari 2022 – stuurde het Belgisch noodinterventieteam B-FAST onder andere tenten, keukensets, dekens en hygiënekits. Sindsdien is ons land blijven inzetten op noodgoederen. Denk aan medisch materiaal zoals chirurgische handschoenen, ademhalingsapparatuur, naalden en spuiten, maskers en medicijnen. Maar ook melkpoeder, generatoren om elektriciteit op te wekken, voeding, veldbedden, slaapzakken en zo meer. Een deel van de noodhulp werd voorzien door de FOD Volksgezondheid.
Daarnaast besteedde België een groot deel van de humanitaire hulp via gespecialiseerde internationale instellingen. Zo kreeg het Internationale Rode Kruis (ICRC) 8 miljoen euro, onder meer om de lokale gemeenschappen te helpen met het verwijderen van niet-ontplofte explosieven.
Met de 14 miljoen euro Belgische steun zorgt het VN-Kinderfonds (UNICEF) ervoor dat schoolgaande kinderen en jongeren zo veilig mogelijk les kunnen blijven volgen. Het sanitair in schoolgebouwen wordt hersteld en er worden schuilkelders gebouwd. Verder helpt UNICEF ouders met het voeden van hun pasgeboren baby’s en jonge kinderen.
Ook het Norwegian Refugee Council ondersteunt onderwijsactiviteiten, meer bepaald in het zwaar noodlijdende zuiden van Oekraïne. Met Belgische hulp – 2 miljoen euro – biedt de organisatie lesmateriaal aan en organiseert ze psychosociale begeleiding voor kinderen, hun gezinnen én leerkrachten.
500.000 euro vloeide naar Geneva Call, een neutrale, onpartijdige en onafhankelijke humanitaire organisatie die bij een conflict de oorlogvoerende partijen aanzet om de humanitaire principes te respecteren. Het betreft de bescherming van burgers, het verzekeren van de toegang van humanitaire hulp enzovoort.
Verder ondersteunt België het Grain from Ukraine-initiatief met 10 miljoen euro. Daarmee verscheept het Wereldvoedselprogramma (WFP) Oekraïens graan via de Zwarte Zee, en dat op aansturen van de Oekraïense regering. De Belgische bijdrage sponsort transporten naar landen als Soedan waar miljoenen mensen in acute hongersnood leven.
Veerkracht en reconstructie: 15,65 miljoen euro
De Internationale Organisatie voor Migratie (IOM) ontving 10 miljoen euro om een tiental ziekenhuizen te herstellen die aan de frontlinies liggen of die recent bevrijd zijn door het Oekraïense leger. Dat moet hen in staat stellen opnieuw hun deuren te openen en patiënten dringende zorg te bieden. Een andere prioriteit is het herstellen van waterleidingen, sanitaire voorzieningen en verwarmingssystemen, vooral in scholen.
Onze dienst Vredesopbouw ondersteunt een project waarbij een school (regio Soemi) en een kleuterschool (regio Charkov) gerenoveerd worden. Eveneens in de regio Charkov worden schuilkelders ingericht in een kleuterschool en een lyceum.
Dit luik omvat ook uiterst nuttige nicheprojecten. Zo zal ons land het archief van het Oekraïense ministerie van Buitenlandse Zaken laten digitaliseren. Dat archief omvat 66.000 documenten waaronder een aantal bilaterale verdragen. De digitalisering moet het archief beschermen tegen mogelijke vernietiging tijdens de oorlog.
Daarnaast zal ons land Oekraïne helpen om zijn erfgoed en zijn culturele identiteit te bewaren, door veilige opslagplekken te creëren voor zijn kunstwerken via een project met het Oekraïense ministerie van Cultuur.
Mensenrechten en strijd tegen straffeloosheid: 6,4 miljoen euro
België steunt voluit de strijd tegen seksueel geweld, onder meer via een bijdrage van 2 miljoen euro aan het VN-Bevolkingsfonds (UNFPA). UNICEF besteedt 500.000 euro om onder andere de rechten van kinderen tijdens een gewapend conflict te promoten.
Zowel het Hoog-Commissariaat voor Mensenrechten (OHCHR) als de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) krijgen steun om monitoringmissies uit te voeren in de strijd tegen straffeloosheid. In dit verband ontvangt ook het Internationaal Strafhof 500.000 euro.
Dit luik omvat verder 300.000 euro steun aan European Endowment for Democracy. Deze organisatie ondersteunt de civiele samenleving en de onafhankelijke media, onder meer met de bedoeling om desinformatie tegen te gaan.
Totaal civiel + militair = 332,9 miljoen euro
Een groot deel van de civiele steun wordt beheerd door de FOD Buitenlandse Zaken, onder meer via de Belgische Ontwikkelingssamenwerking en de dienst Vredesopbouw. Ook het interministeriële noodinterventieteam B-FAST – waarvan onze FOD het secretariaat verzorgt – neemt een flink stuk voor zijn rekening. Daarnaast zijn er bijdragen door de FOD Volksgezondheid en Justitie.
De gefedereerde entiteiten - vooral Vlaanderen en Brussel – schonken zo’n 3,5 miljoen euro. De totale civiele steun bedraagt daarmee ongeveer 95 miljoen euro.
De militaire steun verloopt via Defensie. De totale steun aan Oekraïne, militair plus civiel, bedraagt tot nu toe ongeveer 332,9 miljoen euro.